piÄ…tek, 18 marca 2016

Suo Monk Kidd- "Czarne skrzydła"



                   
                       "Dawno temu w Ameryce, żyÅ‚y kobiety silne i niezależne. Chociaż czarne od urodzenia stawaÅ‚y siÄ™ niewolnicami, a biaÅ‚e ograniczaÅ‚ obyczaj i prawo, potrafiÅ‚y walczyć o to, co im wówczas nie przysÅ‚ugiwaÅ‚o :   o wolność osobistÄ…, wolność do podejmowania wÅ‚asnych wyborów, wolność do miÅ‚oÅ›ci...".

Rzecz dzieje siÄ™ na poczÄ…tku XIX wieku na PoÅ‚udniu Ameryki. To czasy, kiedy kwitnie niewolnictwo, a bogaci plantatorzy sÄ… prawdziwymi panami życia i Å›mierci swoich niewolników. Wszak nawet w "LiÅ›cie do Efezjan" jest fragment z luboÅ›ciÄ… cytowany i stale wbijany na nowo do głów "czarnuchów", brzmiÄ…cy nastÄ™pujÄ…co : "Niewolnicy, ze czciÄ…  i bojaźniÄ…, w prostocie serca bÄ…dźcie posÅ‚uszni waszym doczesnym  panom,  jak Chrystusowi".
Sara Grimke jest Å›rodkowÄ… córkÄ… sÄ™dziego sÄ…du najwyższego Karoliny PoÅ‚udniowej, plantatora należącego do miejscowej elity. Matka uważa jÄ… za trochÄ™ dziwnÄ…, za to ojciec twierdzi, że jest zupeÅ‚nie wyjÄ…tkowa i bardzo zdolna. Pozwala jej nawet, co jest rzeczÄ… w owych czasach niebywaÅ‚Ä…, czytać należące do niego książki prawnicze, filozoficzne i wiele innych. Przyznaje niejednokrotnie, że byÅ‚aby lepszym prawnikiem niż jej brat i staje siÄ™ to faktycznie najwiÄ™kszym marzeniem dziewczyny. Lecz to jest czas, gdy los kobiet jest prawie tak smutny i upokarzajÄ…cy, jak los niewolników, choć to może zbyt duże uproszczenie. Kobiety miaÅ‚y być bezwolnymi istotami, uczonymi jedynie, jak być dobrÄ… żonÄ… i prowadzić dom, wydawać przyjÄ™cia, itp. Samodzielne myÅ›lenie nie byÅ‚o dobrze widziane.    
 Na swoje jedenaste urodziny Sara dostaje mÅ‚odziutkÄ… niewolnicÄ™, czarnoskórÄ… Hetty,                                 na którÄ… wszyscy mówiÄ… "Szelma". Jednakże Sara nie chce takiego "prezentu", nie godzi siÄ™ na bycie wÅ‚aÅ›cicielkÄ… drugiego czÅ‚owieka. Zostaje w koÅ„cu zmuszona przez matkÄ™ do zaakceptowania takiego stanu rzeczy. Od tego czasu Hetty musi spać pod drzwiami swojej pani i być  w każdym momencie na każde jej  skinienie.Tymczasem okazuje siÄ™, że Szelma jest nie mniej zbuntowana niż jej mÅ‚oda pani. Sara pragnie wyzwolić siÄ™ z pÄ™tajÄ…cych jÄ… konwenansów, realizować wÅ‚asne marzenia, żyć w zgodzie z wÅ‚asnym sumieniem. Szelma z kolei, równie mocno pragnie wyzwolenia  i odwrócenia niewolniczego losu, peÅ‚nego okrucieÅ„stw i potwornoÅ›ci, do jakich sÄ… zdolni biali wÅ‚aÅ›ciciele. I tak Sara wpada na pewien pomysÅ‚ : nie mogÄ…c wyzwolić podarowanej jej Hetty, daje niewolnicy inny, jakże cenny rodzaj wolnoÅ›ci - uczy jÄ… czytać i pisać, co naturalnie jest nielegalne i zabronione. To daje podwaliny pod niezwykÅ‚Ä… przyjaźń obu dziewczyn.  
A teraz ciekawostka - okazuje siÄ™, że historia przedstawiona na kartach "Czarnych skrzydeÅ‚", zostaÅ‚a zainspirowana prawdziwymi wydarzeniami. Otóż siostry Grimke naprawdÄ™ istniaÅ‚y. ŹródÅ‚a historyczne potwierdzajÄ…, że te dwie kobiety byÅ‚y pierwszymi w historii dziaÅ‚aczkami na rzecz abolicji czyli zniesienia niewolnictwa, toczyÅ‚y też ciężkie boje o prawa kobiet. W rodzinnym Charlestonie staÅ‚y siÄ™ wygnaÅ„cami, pariasami, adresatkami wielu gróźb, doÅ›wiadczyÅ‚y wrogoÅ›ci i przemocy.  Jednak nie poddaÅ‚y siÄ™, udaÅ‚o im siÄ™ powiÄ…zać kwestiÄ™ praw kobiet z abolicjÄ… i nagÅ‚oÅ›nić to w caÅ‚ej Ameryce. 
"Czarne skrzydÅ‚a" czyta siÄ™ Å›wietnie. To naprawdÄ™ piÄ™kna powieść o szacunku dla drugiego czÅ‚owieka, walce o wÅ‚asne przekonania i ogromnej odwadze mierzenia siÄ™ sam na sam ze Å›wiatem. Nie szkodzi, że akcja powieÅ›ci dzieje siÄ™ dawno. Jej przesÅ‚anie i tak jest aktualne -    czÄ™sto potrzeba wiele siÅ‚y  i samozaparcia, by pokonać to, co nas w jakiÅ› sposób ogranicza, ale walczyć warto zawsze. 
Szczerze zachÄ™cam do przeczytania tejże powieÅ›ci. 
Opracował: MT




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz